„Oko błędne, przyćmione, słabe i często zaczerwienione, obolałe, kaprawe, zawsze zwilgotniałe, powieki spuchnięte, twarz zgrzybiała, pożółkła i wychudzona, zmęczenie, któremu żaden wypoczynek zadośćuczynić nie zdoła, trawienie trudny, kał nieczęsty, uryna zgęstniała, zbielała, najczęściej smrodliwa, skłonność do rzygania częsta, a rzygi tłuste, wielka słabość nerek oraz nóg, trzęsionka nieustająca, głos ochrypły, poty nadzwyczaj obfite, nawet bez przyodziewku, skóra nieuchronnie wysuszona i rozogniona, kaszel urywany, suchy, nieodkrztuśny, stękania, częste ziewania.*”
Ten plastyczny i sugestywny opis to lista przeróżnych i zatrważających symptomów będących skutkami niecnotliwej praktyki, jaką jest masturbacja. Niebezpieczeństwa onanizmu to XIX-wieczna książka opowiadająca o zgubnych skutkach tego nałogu. Składa się z kilku listów, które przytaczają historie chłopców**, którzy zapadli mocno na zdrowiu po paru latach samogwałcenia. Dla wielu z nich powiązanie tych praktyk z problemami zdrowotnymi było odkryciem zbyt późnym, co nie pozwoliło uratować im życia. Tak, onanizm może być przyczyną nie tylko powyższych dolegliwości, ale też prowadzić do śmierci, co ilustruje cykl obrazków na końcu tejże książeczki:
W drugiej części książki autor wyróżnia typy onanistów oraz opisuje, jak ich rozpoznać, a także prezentuje odpowiednią dietę i kurację, jaką im zaleca. Wszystko na miarę osiągnięć XVIII-XIX-wiecznej medycyny.
Ta kontrowersyjna publikacja jest swoistą perełką pokazującą mentalność ówczesnego społeczeństwa: w jaki sposób oceniają świat, jaki mają system wartości i jak wiążą ze sobą fakty, i przede wszystkim, czym dla nich jest ciało. Czytając o chorobach, których przyczyną ma być onanizm, próbowałam dociec, o jaką chorobę naprawdę chodzi. Szybko jednak doszłam do wniosku, że przecież to czasy, gdzie choroby i umieranie było bardzo codziennym zjawiskiem, i niski standard opieki medycznej, a zwłaszcza brak higieny, które były podstawową przyczyną wszelakich dolegliwości, można tłumaczyć dowolnie, podpierając się dowolnie wybraną ideologią moralizatorską.
Jacques-Louis Doussin-Dubreuil, doktor dawnego Wydziału Medycznego, członka dawnego Komitetu Centralnego oraz Komitetu ds. Ospy Krowianki, napisał więcej podobnie sensacyjnych traktatów medycznych, m. in. o epilepsji (która jest najczęstszym skutkiem onanizmu), gruźlicy oraz upławach i śluzach. Nie są to na pewno publikacje dla każdego, ich wartość docenią zainteresowani historią chorób i cielesności oraz tego, w jaki sposób była ona postrzegana i traktowana.
* J.-L. Doussin-Dubreuil, Niebezpieczeństwa onanizmu, Gdańsk 2011, s. 59
** Podobno u dziewczyn ta praktyka nie daje negatywnych skutków, a nawet dobrze wpływa na zdrowie. Natomiast ja uważam, że brak świadectw ze strony żeńskiej populacji wynika z tego, że a) u kobiet to zjawisko było rzadkie, dopóki zgodnie z historią w filmie Histeria. Romantyczna historia wibratora – lekarze nie odkryli, że to jest sposób na walkę z histerią u kobiet, b) kobiety głosu nie miały, więc albo nie potrafiły pisać i czytać, by dowiedzieć się o tym zjawisku, jako czymś złym, albo ich wychowanie, gdzie cnota u kobiet była bardziej strzeżona niż u mężczyzn, nie pozwalała na przyznawanie się do takich praktyk.
