„Unikatowe sekwencje zajmują u ludzi niecały 1% cząsteczki DNA”
Książka Unikat. Biologia wyjątkowości należy zdecydowanie do książek popularnonaukowych, które warto przeczytać. Polecam to szczególnie nauczycielom znudzonym swoją pracą i z założenia mówiącym sobie w duszy: już normalnie czuję, jaki jutro jestem zmęczony. Dlaczego im? Bo każdy z nas jest niewątpliwie wyjątkowy, zatem mimo trudnych warunków panujących w „sektorze edukacji” warto się pochylić nad złożonością problemu i wyłuskać ukryte talenty drzemiące w wielu dzieciach. Każdy z nas w pewnym sensie wymaga zatem indywidualnego podejścia. Autor dowodzi, iż jeśli nawet w stosunkowo prostych układach biologicznych czy też fizycznych nie ma idealnej powtarzalności, to tym bardziej nie ma co jej oczekiwać wśród ludzi. Przekonuje, że skoro już żyjemy, a nasz gatunek trwa, to w rzeczy samej już jesteśmy zwycięzcami. Wszak prawdopodobieństwo tego, iż po drodze dojdzie do nieprzewidzianych komplikacji genetycznych, przyrodniczych czy też ewolucyjnych jest stosunkowo duże.
„Jednym z kandydatów do roli superzabójcy jest erupcja wulkanu Toba, który wybuchł 75 tysięcy lat temu na Sumatrze. To wydarzenie niemal zakończyło historie naszego gatunku. Naukowcy szacują, że mogło przeżyć wtedy nie więcej niż 1000 par ludzi w wieku rozrodczym”
Ale człowiek to nie tylko geny. To także otoczenie kształtujące każdego z nas, nasze wewnętrzne przeżycia. Okazuje się, iż nawet u bliźniaków jednojajowych posiadających przecież 100% zgodność genetyczną oraz standardowo wychowujących się przecież w tej samej rodzinie zauważono znaczne różnice w zachowaniu. Stąd też życie samo w sobie jest na tyle skomplikowane, iż trudno jest określić, w jakim stopniu kształtują nas geny a w jakim środowisko, w którym żyjemy czy też nasze wewnętrzne odczucia. Możemy starać się to określić co najwyżej dla pewnych badanych cech.
„Jeśli koalicje samolubnych genów działają na korzyść przekazania swoich kopii to skąd zachowania zwierząt, nie mówiąc już o ludziach, które przeczą prostemu nakazowi przetrwania. Skąd skłonność do poświęceń? Skąd altruizm?”
„Okazało się na przykład, że wysoka odziedziczalność IQ widoczna jest dla rodzin o stosunkowo wysokim statusie materialnym. Dzieci wychowane w trudnych warunkach rozwojowych wykazują znaczny spadek wpływu czynników dziedzicznych. Znaczenie czynników środowiskowych rośnie wtedy do 60%.”
Przesłanie niniejszej publikacji kierowane jest przede wszystkim do rodziców i nauczycieli. Autor dzieli się wiedzą i doświadczeniami, gdyż sam jest pedagogiem świadomym wagi swojej roli w kształtowaniu swego podopiecznego.
Książka napisana jest przystępnym językiem. Sporo w niej przykładów, odniesień popartych bibliografią zarówno polską, jak i obcojęzyczną. Warto przeczytać. Może wtedy niektórzy z nas spróbują poszukać w swych pociechach, znajomych, krewnych elementów wyjątkowości, zrozumieć ich, wesprzeć w odpowiednim kierunku uzdolnień, a także odkryć, co tak naprawdę im w duszy gra.