Oblicza kina queer – Małgorzata Radkiewicz

Doczekaliśmy się momentu, kiedy słowo gender wyszło spoza akademickiego żargonu i jest znane niemal każdemu gimnazjaliście, który tym samym okazuje się być „mądrzejszy” ode mnie, bo ja dopiero na studiach poznałam istnienie i znaczenie tego słowa. Ów gimnazjalista ma nade mną tę wyższość, że zna te słowo tylko i wyłącznie z perspektywy przedstawionej mu przez media. A to, co media z tą gałęzią badań kulturowych zrobiły, nadając jej charakter ideologiczny, to nic przy tym, jak ogłupiły masę ludzi, którzy używają słowa gender z głupim uśmieszkiem, budzącym u badaczy studiów nad płcią kulturową stan bliski apopleksji. Tak drodzy Państwo, gender studies są taką samą ideologią jak studia nad pamięcią i tożsamością czy europeistyka. Czyli żadną. Więc czym jest? Gender to termin rozumiany płeć kulturowa lub społeczno-kulturowa, stanowiący zbiór zachowań, stereotypów, ról płciowych określanych jako męskie i kobiece. Stoi w opozycji do płci biologicznej, jednak nie wyklucza całkowicie jej wpływu (na ten temat powstało mnóstwo teorii, które mają różny stosunek do determinizmu biologicznego) na pewne ukształtowane w społeczeństwie zachowania przyjęte (i odgrywane/powtarzane) jako charakterystyczne dla określonej płci. Warto też dodać, że ten termin nie pojawił się w 2013 roku, lecz 1955.

Jak już wyjaśniliśmy sobie, czym jest gender, mogę przejść dalej i oswoić Państwa z terminem pojawiającym się w tytule niniejszej publikacji, czyli queer. Pojęcie to zostało obszernie wyjaśnione przez Małgorzatę Radkiewicz, która pisze, że pojęcie to ewaluowało od XIV wieku, kiedy w j. angielskim było obraźliwym określeniem homoseksualisty, do końca XX wieku, gdy wydźwięk słowa został zneutralizowany i służy w określaniu (także w współczesnych badaniach) nienormatywnych seksualności i tożsamości, odstających od dominujących wzorców płciowych*. Z tym pojęciem wiąże się także bunt na heteronormatywizację (uznawanie orientacji heteroseksualnej jako jedynej słusznej i naturalnej), która wyklucza i marginalizuje osoby spoza dominującego porządku społecznego. Queer jest przedmiotem badań interdyscyplinarnych m.in. antropologicznych i kulturoznawczych, polegających na analizie obrazu ustalonych społecznie tożsamości seksualnych, często zestawiając je ze sobą w opozycji, oraz konstrukcji tożsamości przeczącym normatywnemu obrazowi danej płci (tzw. subwersje, które najbardziej uwidaczniają się w transseksualizmie).

Z takim wstępem można przejść do tematu właściwego książki, a więc wykorzystaniu badań queerowych w filmoznawstwie. Autorka w pierwszym rozdziale prezentuje sposób ukazywania tożsamości nienormatywnej w historii kina, aż do pojawienia się nurtu New Queer Cinema, które ukształtowało się w latach 90. XX wieku. W części poświęconej NQC zostaje poddana analizie obszerna filmografia, której przykłady są stylistycznie alternatywne dla normatywnego obrazu płci, klasyfikowana według problemów takich jak kamp, drag, AIDS, transkulturowość i wielorasowość, czy kino lesbijskie. Kolejne rozdziały zajmują się cross-dressingiem i transgenderowością, czyli poetyką kina transseksualnego, lesbijskiego i biseksualnego, oraz obrazem queerowej kultury młodzieżowej i coming out (samodzielne ujawnianie swojej nienormatywnej orientacji seksualnej przed innymi).

Ilość przeanalizowanych, czy choćby wspomnianych przez autorkę filmów jest na tyle spora, iż można wierzyć, że to zestawienie daje nam kompleksowy obraz zróżnicowanego stylistycznie, narracyjnie i problematycznie kina queer, Publikacja jest wzbogacona o kadry z filmów, zwracające uwagę na nie zawsze jednoznaczne relacje bohaterów i w kontekście przeczytanej interpretacji nabierają one zupełnie innego, bardziej queerowego charakteru. Warto zwrócić uwagę też na to, że znajdujące się w książce interpretacje i analizy nie są wyczerpujące, a raczej tylko sygnalizują problem, czego uzasadnieniem są nie tyle ograniczenia objętości książki, a wręcz pozostawienie czytelnikowi możliwości na dalsze refleksje interpretacyjne.

PS. Jeśli w tekście jakieś terminy nadal są niejasne, a informacje wymagają doprecyzowania, proszę o pytania w komentarzu – postaram się rozwiać wszelkie wątpliwości.

* M. Radkiewicz, Oblicza kina queer, Kraków 2014, s. 9

Książkę możecie kupić tutaj.

 

1 thought on “Oblicza kina queer – Małgorzata Radkiewicz

Skomentuj ~dragonfly Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *